<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nobel ekonomi ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz’in merkez bankalarının mevcut politika setlerini eleştirdiği yeni makalesi, Project Syndicate farkıyla Aposto okurlarını Exante'nin&nbsp;son sayısında bekliyor.</h3><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">“Yüksek faiz oranlarının getirisi yok, derdi çok”Elimizdeki büyük politika sorusuna geri dönelim. Daha yüksek faiz oranları otomobiller için çip arzını ya da petrol arzını (bir şekilde Suudi Prensi Selman'ı daha fazla arz etmeye ikna ederek) artıracak mı? Küresel gelirleri insanların diyete başlamalarına neden olacak kadar düşürmek dışında gıda fiyatlarını düşürecek mi? Tabii ki hayır. Aksine, daha yüksek faiz oranları arz sıkıntısını hafifletebilecek yatırımları harekete geçirmeyi daha da zorlaştırır. Hem Roosevelt raporunun hem de Brookings Enstitüsü'nde Anton Korinek ile birlikte daha önce hazırladığımız raporun gösterdiği gibi, yüksek faiz oranlarının enflasyonist baskıları artırmasının başka birçok yolu vardır.İyi yönlendirilmiş mali politikalar ve daha ince ayarlanmış tedbirler, günümüz enflasyonunu kontrol altına alma konusunda kör ve potansiyel olarak ters etki yaratan para politikalarından daha fazla şansa sahiptir. Örneğin, yüksek gıda fiyatlarına verilecek uygun yanıt, çiftçileri daha fazla üretmeye teşvik etmek yerine onlara üretmemeleri için ödeme yapan ve on yıllardır uygulanan tarımsal fiyat destekleme politikasını tersine çevirmektir.Aynı şekilde, haksız piyasa gücünden kaynaklanan fiyat artışlarına verilecek uygun yanıt, daha iyi bir tekel karşıtı uygulamasıdır ve yoksul hanelerin daha yüksek kiralarını düşürmenin yolu yeni konut yatırımlarını teşvik etmektir; oysa yüksek faiz oranları bunun tam tersini yapar. Eğer bir işgücü açığı varsa (bunun belirtisi reel ücretlerin artmasıdır, yani şu anda gördüğümüzün tam tersi); buna verilecek bir yanıt da çocuk bakımının artırılması, göçmenlik yanlısı politikalar, ücretleri artıracak ve çalışma koşullarını iyileştirecek önlemleri içermelidir.On yılı aşkın süredir devam eden aşırı düşük faiz oranlarının ardından faiz oranlarını "normalleştirmek" mantıklıdır. Ancak enflasyonu hızlı bir şekilde kontrol altına almak gibi ikiyüzlü bir girişimle faiz oranlarını bunun ötesine yükseltmek sadece şu anda yalnızca acı verici olmakla kalmayacak, özellikle de bu kötü tasarlanmış politikaların yükünü en az çekebilecek olanlar üzerinde uzun süreli izler bırakacaktır. Buna karşın, burada açıklanan mali ve diğer müdahalelerin çoğu, enflasyon beklenenden daha sakin seyretse bile uzun vadeli sosyal faydalar sağlayacaktır.&nbsp;Psikolog Abraham Maslow'un ünlü bir sözü vardır:&nbsp;"Elinde çekiç olan bir adama her şey çivi gibi görünür." Fed, sırf elinde bir çekiç var diye ekonomiyi tarumar etmese iyi olur.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/merkez-bankalari-cok-mu-hizli-gidiyor" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını Oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/exante" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a> &nbsp;

Editörün Seçkisi

ABD’de&nbsp;temmuz ayında enflasyon yıllık bazda %8,5 olarak beklentilerin altında gerçekleşti. “Çekirdek enflasyon” olarak adlandırılan gıda ve enerji hariç tüketici fiyat endeksi ise %5,9 oldu. Aylık bazda ise enflasyonda bir değişim yaşanmadı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan: Haziran ayında %9,1’le 41 yılın zirvesini gören enflasyon verisinin ardından Fed, iki ay içinde 150 baz puanlık faiz artışı yaparak duruma müdahale etti. Covid sonrasında yapılan faiz indirimleri ve büyük parasal genişleme programları ülkedeki enflasyonun temel nedenlerinden biri olarak gösteriliyordu. Geçtiğimiz günlerde ise ABD’de senato, “Enflasyonu azaltma yasası” olarak da bilinen ve yeni vergi düzenlemelerini içeren yasayı onayladı. Yasa kapsamında 740 milyar dolarlık ek vergi düzenlemeleri yapılması, bunun da ekonomik aktiviteyi yavaşlatarak enflasyonu azaltması bekleniyor.</li></ul>Almanya’da ise yıllık enflasyon %7,5 oldu. Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis) tüketici fiyatlarının da aylık bazda %0,9 arttığını duyurdu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden? Almanya’da enflasyonun ana nedeni olarak savaş sebebiyle artan enerji fiyatları gösteriliyor. Ülkede enerji fiyatları yıllık bazda %35,5 artış gösterdi. Kalorifer yakıtı fiyatları yıllık bazda %102,6, doğal gaz fiyatları %75,1, elektrik fiyatları ise %18,1 arttı. Ülkede gıda fiyatları ise yıllık bazda %14,4 yükseldi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp; AMB, enflasyonun 50 yılın zirvesini görmesinin ardından temmuz ayında 11 yılın en büyük faiz artışını yaparak politika faizini 50 baz puan artırmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tepki: AMB’nin yaptığı faiz artışına Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz, ‘euro bölgesinin ekonomik büyümesine zarar vereceği’ iddiasıyla tepki gösterdi. Nobel ödüllü bir başka iktisatçı olan Robert Mundell ise “AMB faiz artırımı kararını biraz geciktirse daha iyi olurdu” diyerek artışın yanlış zamanda yapıldığına dikkat çekti.&nbsp;</li></ul><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şimdi ne olacak?</h1><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Resesyon Endişesi</h3>Avrupa ve ABD merkez bankaları, uzun süreli zirveleri gören enflasyonu kontrol altına almak adına güçlü faiz artışlarına hazır gibi görünüyor. Özellikle ABD Merkez Bankası (Fed), bu amaçla ocak ayından bu yana toplam 225 baz puanlık faiz artışına gitti. Konuya ilişkin Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin; “Enflasyonu hedeflediğimiz %2 seviyesine indirmeye kararlıyız ve bu konuda ne gerekiyorsa yapacağımızı açıkça belirttik.” ifadelerini kullanmıştı.Enflasyon endişesiyle artan faizler, ekonominin iki çeyrek üst üste daralma yaşayarak resesyona girmesi endişelerini artırdı. Nitekim ABD ekonomisi 2022 yılının birinci çeyreğinde %1,5, ikinci çeyreğindeyse %0,9 daralarak teknik resesyona&nbsp;girdi. Enflasyonun buna rağmen henüz dizginlenememiş olması ise, gelecek faiz artışlarının ve daha büyük ekonomik daralmaların habercisi olarak görülüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Volcker Şoku:&nbsp;ABD’de yaşanan teknik resesyon ve artan stagflasyon endişeleri, 1980’lerin başında yaşanan ve “Volcker Şoku” olarak adlandırılan dönemi akıllara getiriyor. Küresel petrol krizi sebebiyle 1980 yılında ABD enflasyonu %13,55 ile tarihi zirveyi görmüştü. Buna önlem olarak ise dönemin Fed Başkanı Paul Volcker, faizleri 1000 baz puandan fazla artırarak %21,5 seviyelerine çıkarmıştı. Artan faiz oranlarıyla ekonomi hızla daralarak resesyona girmiş, işsizlik oranı ise %10,8’e kadar yükselerek ABD ekonomisine kısa süreli bir buhran yaşatmıştı. Her ne kadar Volcker’ın hamleleri bugün bile tartışılsa da, 2 yıl içinde enflasyon %4’ün altına inmiş ve faizler de buna paralel şekilde kademeli olarak düşürülmüştü.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Yumuşak İniş" İhtimali</h3>Her ne kadar piyasada Fed’in enflasyona kararlı ve sert bir biçimde müdahale edeceği beklentileri de olsa, bir “yumuşak iniş” yapılabileceğine inananlar da mevcut. Konuyla ilgili St. Louis Fed Başkanı James Bullard, “Modern merkez bankaları 1970'lerdeki muadillerinden daha fazla güvenilirliğe sahip olduklarından, hem Fed'in hem de AMB’nin kademeli bir şekilde enflasyonu düşürebileceği ve nispeten yumuşak bir iniş gerçekleştirebileceği görülüyor.” diyerek bir yumuşak iniş ihtimalinin de altını çizdi.

Aposto Gündem

Enflasyon verilerinin ardından: Resesyon mu, yumuşak iniş mi?

• <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/abd-de-issizlik-maasi-basvurulari-kasim-dan-beri-en-yuksek-seviyeye-yakin-2312309" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ABD’de işsizlik maaşı başvuruları</a>, ekonomideki belirsizlikler nedeniyle birçok şirketin işten çıkarmalar yapması sonucunda 30 Temmuz’da sona eren haftada 6 bin artışla 2021 Kasım ayından bu yana en yüksek seviyeye yakın seyretti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fed’in hamleleri: Ekonomist Joseph Stiglitz, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) hızlı ve çok fazla hamle yapmasının kendisini endişelendirdiğini; para politikasının etkisini göstermesinin 18 ay aldığını söyledi.&nbsp;</li></ul>

Joseph Stiglitz ile ilgili hikayeler